مطالعه رابطه مقاومت ژنوتیپ‌های مختلف گندم نسبت به سن گندم (Eurygaster integriceps Put.) با گرانول های نشاسته آندوسپرم دانه

مقاومت 30 ژنوتیپ گندم به سن گندم در سال زراعی 80-1379 در شرایط مزرعه ارزیابی گردید. روش ارزیابی، ایجاد آلودگی با رها سازی پوره‌های سن در داخل قفس‌های پرورشی نصب شده بر روی ژنوتیپ‌های گندم بود. بر اساس میانگین شاخص‌های مقاومت ژنوتیپ‌های شماره 14 و 15 در گروه مقاوم و ژنوتیپ‌های شماره 12 و 0 3 در گروه حساس قرار گرفتند. برای مطالعه رابطه بین مقاومت ژنوتیپ‌های گندم و فراوانی گرانول های نشاسته، گرانول‌های ریز (1 تا 10 میکرون) و درشت نشاسته (10 تا 30 میکرون) در مساحت معینی از آرد دانه‌های سالم و سن زده ژنوتیپ‌های مورد مطالعه اندازه‌گیری شد. نتایج بدست آمده نشان داد که تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ‌های گندم از نظر فراوانی گرانول‌های نشاسته در دانه‌های سالم و سن زده وجود دارد. دانه‌های سن زده 9/36 %، کاهش گرانول ریز داشتند که نشان می‌داد سن گندم عمدتاً گرانول‌های ریز نشاسته را مورد تغذیه قرار می‌دهد. طبق نتایج بدست آمده از تجزیه همبستگی‌ها ژنوتیپ‌های گندمی که در دانه‌های سالم گرانول درشت بیشتری داشته باشند و به هنگام تغذیه سن گندم گرانول ریز نشاسته کمتری از دست بدهند به طور نسبی مقاوم‌تر می‌باشند . بنابراین ارزیابی و انتخاب اولیه ارقام و لاینهای مقاوم گندم به سن گندم با اندازه گیری گرانول‌های نشاسته در آرد دانه‌های سالم و سن زده امکان پذیر به نظر می‌رسد. تعیین رابطه بین مقاومت ژنوتیپ‌های گندم و فراوانی گرانول‌های نشاسته، با استفاده از تجزیه رگرسیون ریج صورت گرفت و در این ارتباط معادله خطی زیر بدست آمد که در آنR شاخص مقاومت، 1 xو 2x به ترتیب درصد کاهش گرانول ریز در دانه‌های سن زده و نسبت گرانول درشت به ریز در دانه‌های سالم می باشند. R=5/5 –04/0(x1) +79/9 (x2) شاخص مقاومت بدست آمده با معادله فوق از 2تا 8 متغییر خواهد بود و ژنوتیپ‌هایی که شاخص مقاومت آنها 5/3 - 2 ، 5- 5/3 ، 5/6-5 و 8 - 5/6 باشند به ترتیب حساس، نیمه حساس، نیمه مقاوم و مقاوم می‌باشند.